Cholesterol is een vetachtige stof die van nature voorkomt in ons lichaam en essentieel is voor verschillende lichaamsfuncties. Het speelt een belangrijke rol bij de aanmaak van hormonen, vitamine D en galzuren die helpen bij de vertering van vetten. Hoewel cholesterol noodzakelijk is, kan een te hoge concentratie in het bloed leiden tot gezondheidsrisico's.
Er bestaan twee hoofdtypen cholesterol: LDL-cholesterol (low-density lipoprotein), ook wel 'slecht' cholesterol genoemd, en HDL-cholesterol (high-density lipoprotein), het 'goede' cholesterol. LDL-cholesterol kan zich ophopen in de slagaders en atherosclerose veroorzaken, terwijl HDL-cholesterol overtollig cholesterol naar de lever transporteert voor afbraak.
Normale cholesterolwaarden liggen onder de 5,0 mmol/L voor totaal cholesterol. Behandeling is vaak nodig bij waarden boven 6,5 mmol/L of bij aanwezigheid van andere risicofactoren zoals diabetes, roken, overgewicht of een familiegeschiedenis van hart- en vaatziekten. Onbehandelde hoge cholesterol kan leiden tot hartinfarcten, beroertes en andere cardiovasculaire aandoeningen, waardoor tijdige behandeling cruciaal is.
In Nederland zijn verschillende effectieve medicijnen beschikbaar voor de behandeling van hoge cholesterol. De meest voorgeschreven medicijngroep zijn de statines, waaronder atorvastatine, simvastatine en rosuvastatine. Deze medicijnen remmen een enzym dat betrokken is bij de cholesterolproductie in de lever en zijn bewezen effectief in het verlagen van LDL-cholesterol.
Ezetimibe is een alternatief medicijn dat de opname van cholesterol in de darm blokkeert. Dit medicijn wordt vaak gecombineerd met statines in combinatiepreparaten voor een sterkere cholesterolverlaging. Voor patiënten met ernstige familiale hypercholesterolemie zijn PCSK9-remmers beschikbaar, geavanceerde biologische medicijnen die zeer effectief zijn maar duurder in gebruik.
Fibraten worden voornamelijk voorgeschreven bij verhoogde triglyceridewaarden en kunnen ook een gunstig effect hebben op het HDL-cholesterol. De beschikbare medicijntypen in Nederland zijn:
Alle cholesterolverlagende medicijnen zijn uitsluitend verkrijgbaar op recept van een arts en vereisen regelmatige controle.
Statines zijn over het algemeen goed verdraagbare medicijnen, maar kunnen wel bijwerkingen veroorzaken. De meest gemelde bijwerkingen zijn spierpijn, spierzwakte en gewrichtspijn. Deze klachten komen voor bij ongeveer 5-10% van de gebruikers. Andere mogelijke bijwerkingen zijn hoofdpijn, maagdarmklachten zoals misselijkheid en diarree, en in zeldzame gevallen geheugen- of concentratieproblemen.
Regelmatige controle van leverwaarden is belangrijk bij het gebruik van statines. Uw arts zal bloedonderzoek laten verrichten om de leverfunctie te monitoren, vooral in de eerste maanden van behandeling. Bij ernstige spierpijn of donkere urine dient u direct contact op te nemen met uw arts, omdat dit kan wijzen op een zeldzame maar ernstige spieraandoening.
Een gezonde voeding vormt de basis van een succesvolle cholesterolbehandeling. Beperk de inname van verzadigde vetten die voornamelijk voorkomen in dierlijke producten zoals boter, kaas en vlees. Kies voor onverzadigde vetten uit olijfolie, noten en vette vis. Eet dagelijks vezels uit volkoren producten, groenten en fruit. Deze vezels helpen bij het verlagen van het cholesterolgehalte. Plantenstanolen en -sterolen, te vinden in speciale margarines en zuivelproducten, kunnen het cholesterol extra verlagen.
Regelmatige lichaamsbeweging verhoogt het goede HDL-cholesterol en verbetert de algehele cardiovasculaire gezondheid. Streef naar minimaal 150 minuten matige intensiteit beweging per week. Gewichtsbeheersing is cruciaal; overgewicht verhoogt het slechte LDL-cholesterol. Stoppen met roken verbetert direct uw cholesterolprofiel en vermindert het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk.
Plantenstanolen en -sterolen zijn natuurlijke stoffen die de opname van cholesterol in de darm kunnen verminderen. Deze supplementen, verkrijgbaar in capsules of poedervorm, kunnen het LDL-cholesterol met 6-15% verlagen bij dagelijks gebruik van 1,5-3 gram. Ze zijn bijzonder effectief wanneer ze samen met maaltijden worden ingenomen.
Rode gist rijst supplementen bevatten natuurlijke statines en kunnen het cholesterolgehalte significant verlagen. Omega-3 vetzuren uit visolie helpen vooral bij het verlagen van triglyceriden en ondersteunen de hartgezondheid. Vezelsupplementen zoals psyllium binden cholesterol in de darmen en bevorderen de uitscheiding.
Hoewel natuurlijke alternatieven veelbelovend zijn, vervangen ze niet altijd volledig de noodzaak van voorgeschreven medicatie bij ernstig verhoogd cholesterol.
Neem cholesterolmedicatie op hetzelfde tijdstip elke dag, bij voorkeur 's avonds wanneer de cholesterolproductie het hoogst is. Houd een medicatiedagboek bij en sla nooit doses over. Laat uw cholesterolwaarden regelmatig controleren volgens het advies van uw arts, meestal elke 3-6 maanden na het starten van nieuwe medicatie.
De meeste cholesterolmedicijnen vallen onder de basisverzekering in Nederland. Controleer uw eigen risico en eventuele aanvullende vergoedingen voor specifieke merken of supplementen. Bewaar altijd uw apotheekrecepten voor declaraties.
Online monitoring tools kunnen helpen bij het bijhouden van uw vooruitgang, maar vervangen nooit professioneel medisch advies. Pas medicatie alleen aan in overleg met uw arts.
