Allergieën zijn overreacties van het immuunsysteem op normaal onschadelijke stoffen uit de omgeving. Het lichaam beschouwt deze stoffen, ook wel allergenen genoemd, ten onrechte als gevaarlijk en produceert antistoffen om ze te bestrijden. Deze reactie veroorzaakt de vrijmaking van histamine en andere ontstekingsstoffen, wat leidt tot de bekende allergische symptomen.
In Nederland komen verschillende allergenen veel voor, waaronder pollen van grassen, bomen en onkruiden, huisstofmijten, schimmels, dierenharen en bepaalde voedingsmiddelen. Ongeveer 20% van de Nederlandse bevolking heeft last van één of meerdere allergieën.
Er bestaat een belangrijk onderscheid tussen seizoensgebonden allergieën, zoals hooikoorts die vooral in het voorjaar en de zomer optreedt, en permanente allergieën die het hele jaar door klachten veroorzaken, zoals allergie voor huisstofmijten. Symptomen kunnen variëren van milde klachten zoals niezen en jeukende ogen tot ernstigere reacties zoals ademhalingsmoeilijkheden, huiduitslag en in extreme gevallen anafylactische shock. Vroegtijdige herkenning van symptomen is essentieel voor adequate behandeling.
Hooikoorts is de meest voorkomende seizoensallergie in Nederland en wordt veroorzaakt door pollen van verschillende planten. De pollenkalender toont duidelijke pieken: boompollen (voornamelijk berk, hazelaar en els) veroorzaken klachten van februari tot mei, graspollen zorgen voor de meeste problemen van mei tot augustus, en onkruidpollen (zoals ambrosia) kunnen tot in de herfst hinderlijk zijn.
Voor effectieve behandeling van hooikoorts zijn verschillende medicijnen beschikbaar:
Preventieve maatregelen kunnen de klachten aanzienlijk verminderen: houd ramen dicht tijdens hoge pollenconcentraties, gebruik een pollenfilter in de auto, was dagelijks je haar voor het slapen, en vermijd buitenactiviteiten op warme, droge en winderige dagen. Het raadplegen van de dagelijkse pollenverwachting helpt bij het plannen van activiteiten.
Huidallergieën zoals contactallergie en atopisch eczeem komen veel voor in Nederland. Contactallergie ontstaat door direct contact met allergenen zoals nikkel, parfum of latex, terwijl atopisch eczeem vaak erfelijk bepaald is en gepaard gaat met een verstoorde huidbarrière. Beide aandoeningen kunnen jeuk, roodheid en ontstekingen veroorzaken.
Voedselallergieën kunnen ook huidreacties veroorzaken, zoals urticaria (netelroos) of ernstige eczeem. Deze reacties kunnen enkele minuten tot uren na het eten van het allergene voedsel optreden en variëren van milde irritatie tot ernstige uitslag.
Voor de behandeling van huidallergieën zijn verschillende opties beschikbaar:
Raadpleeg altijd een arts bij aanhoudende klachten, ernstige ontstekingen, infecties of wanneer zelfzorgproducten onvoldoende helpen. Bij uitgebreide eczeem of verdenking op contactallergie is professionele begeleiding essentieel.
In Nederland behoren koemelk, eieren, noten, vis, schaaldieren, soja, tarwe en sesamzaad tot de meest voorkomende voedselallergenen. Deze acht allergenen zijn verantwoordelijk voor ongeveer 90% van alle voedselallergische reacties en moeten volgens EU-wetgeving duidelijk op voedselproducten worden vermeld.
Voedselallergische reacties variëren sterk in ernst. Milde symptomen omvatten jeuk in de mond, huiduitslag of maagdarmklachten. Ernstigere reacties kunnen leiden tot braken, diarree, ademhalingsproblemen en zwelling van gezicht of keel. Het is belangrijk om symptomen te herkennen en adequaat te handelen.
Anafylaxie is een levensbedreigende allergische reactie die binnen minuten kan optreden. Symptomen zijn plotselinge bloeddrukdaling, ademhalingsproblemen, bewustzijnsverlies en shock. Bij verdenking op anafylaxie moet onmiddellijk 112 gebeld worden en indien beschikbaar een adrenaline auto-injector gebruikt worden.
Voor voedselallergieën zijn verschillende medicijnen verkrijgbaar:
Het zorgvuldig lezen van ingrediëntenlijsten is cruciaal voor mensen met voedselallergieën. Let op allergeneninformatie en waarschuwingen zoals "kan sporen bevatten van". Neem bij twijfel contact op met de fabrikant en informeer altijd restaurants over uw allergie.
Huisstofmijt en dierenallergieën behoren tot de meest voorkomende allergieën in Nederlandse huishoudens. Deze allergenen zijn het hele jaar door aanwezig in onze woonomgeving en kunnen aanhoudende klachten veroorzaken. Huisstofmijten gedijen vooral in warme, vochtige omgevingen zoals matrassen, kussens en tapijten, terwijl dierenharen, speeksel en huidschilfers van huisdieren sterke allergische reacties kunnen uitlokken.
Typische klachten zijn een verstopte of loopneus, niezen, jeukende en tranende ogen, en bij sommige mensen ook astmatische symptomen zoals hoesten en benauwdheid. Deze symptomen zijn vaak 's nachts en 's ochtends het ergst, wanneer u het meest bent blootgesteld aan allergenen in uw slaapkamer.
Voor effectieve controle van deze allergieën zijn langwerkende antihistaminica zoals cetirizine of loratadine vaak de eerste keuze. Daarnaast kunnen corticosteroïde neussprays voor dagelijks gebruik helpen bij aanhoudende neusklachten. Voor ernstigere gevallen zijn combinatietherapieën beschikbaar.
Wanneer allergische klachten aanhouden ondanks zelfzorgmaatregelen, is het verstandig om allergietesten te overwegen. Uw huisarts kan u doorverwijzen naar een allergoloog voor uitgebreide huid- of bloedtesten. Deze tests helpen om specifieke allergenen te identificeren en een gerichte behandelstrategie op te stellen.
Voor mensen met ernstige allergieën kan immunotherapie (hyposensibilisatie) een effectieve langetermijnoplossing bieden. Deze behandeling helpt uw immuunsysteem geleidelijk te wennen aan specifieke allergenen door middel van regelmatige injecties of tabletten onder de tong.
Bij het gebruik van meerdere allergiegeneesmiddelen is het belangrijk om op medicijninteracties te letten. Houd een medicatiedagboek bij om de effectiviteit van uw behandeling te monitoren en bespreek wijzigingen altijd met uw apotheker of arts.
